PROCEDURA ZOBOWIĄZUJĄCA DO LECZENIA ODWYKOWEGO
Zgodnie z art. 24 w/w Ustawy, osoby które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują:
Oznacza to, że sam fakt uzależnienia od alkoholu czy też spożywanie alkoholu w sposób szkodliwy lub ryzykowny nie może stanowić samoistnej podstawy do zobowiązania danej osoby do podjęcia leczenia odwykowego, lecz muszą towarzyszyć temu także określone, negatywne zachowania w sferze społecznej.
Osoby uprawnione
Co do zasady problem alkoholowy zgłosić może każdy. Najlepiej jest gdy osobą zgłaszającą problem jest członek najbliższej rodziny, który dobrze zna skalę problemu i wie, jak naprawdę wygląda sytuacja rodzinna, ale przyjmowane są również zgłoszenia od dalszych członków rodziny, jak i od osób niespokrewnionych. Sama osoba uzależniona z własnej inicjatywy może przyjść do Komisji po pomoc i poradę w sprawie podjęcia leczenia.
Ponadto wniosek o leczenie do Komisji mogą złożyć instytucje: Policja, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu, Sąd, kuratorzy sądowi i inne.
Osoba lub instytucja zawiadamiająca Gminną Komisję o konieczności podjęcia działań w ramach procedury nie staje się stroną w procedurze ani w postępowaniu sądowym – nie przysługują jej uprawnienia do pozyskiwania informacji na temat prowadzonego postepowania, nie ma dostępu do gromadzonych materiałów, nie może wnieść apelacji od wydanego postanowienia sądowego.
Miejsce i sposób załatwienia
Wniosek do Komisji składają osoby pełnoletnie, które posiadają wiedzę na temat sytuacji osoby nadużywającej alkoholu, jej rodziny oraz skali problemu. Formularz wniosku jest dostępny do pobrania na stronie internetowej www.glowczyce.pl w zakładce profilaktyka, wnioski do pobrania oraz w siedzibie Komisji na parterze budynku Biblioteki Gminnej przy ul. Kościuszki 15 w Główczycach w godzinach dyżuru (harmonogram dyżurów dostępny w zakładce pliki do pobrania), bądź w Gminie Główczyce przy ul. Kościuszki 8 pok. Nr 16.
Wypełniony wniosek w zamkniętej kopercie należy złożyć w sekretariacie na parterze budynku Gminy przy ul. Kościuszki 8 lub przesłać na adres:
Gminna Komisja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych
76-220 Główczyce, ul. Kościuszki 8
tel. 59 811-60-10, fax 59 811-61-59,
e-mail: e.ustowska@glowczyce.pl
Wymagane dokumenty
Czytelnie wypełniony wniosek zawierający informacje określone w formularzu. Wnioski niekompletne tzn. nie zawierające informacji i przesłanek ustawowych umożliwiających wszczęcie procedury są zwracane do wnioskodawcy.
Informacje dodatkowe
Komisja nie rozpatruje wniosków anonimowych.
Procedura kierowania na leczenie odwykowe jest bezpłatna.
WAŻNE: Na każdym etapie postępowania osoba zgłoszona może podjąć leczenie dobrowolnie.
CO WARTO WIEDZIEĆ
Sądowe zobowiązanie do leczenia odwykowego – krok po kroku
Zobowiązanie do leczenia odwykowego jest uregulowane w Ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (art. 24-35) i według obecnego stanu prawnego nie jest to leczenie o charakterze przymusowym. Poszczególne etapy procedury zobowiązania do leczenia odwykowego można przedstawić w następujący sposób:
1. Wszczęcie procedury – do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Główczyce wpływa zawiadomienie albo GKRPA rozpoczyna procedurę z własnej inicjatywy.
2. Rozmowa z wnioskodawcą i zbieranie materiałów dowodowych, w tym ustalenie czy zachodzą przesłanki wskazane w ustawie, jako wymagane do zobowiązania danej osoby do leczenia odwykowego – np. rozkład życia rodzinnego.
3. Rozmowa motywacyjna z osobą zobowiązywaną (jeśli się zgłosi).
4. Skierowanie na badanie przez biegłych i włączenie opinii biegłych do dokumentacji (jeśli badanie zostanie przeprowadzone).
5. Wniosek do sądu (jeśli osoba zobowiązywana, mimo stwierdzenia przez biegłych uzależnienia, nie wyraża zgody na dobrowolne leczenie, lub jeśli do badania nie doszło, ale z materiału dowodowego wynika, że możemy mieć do czynienia z osobą uzależnioną).
6. Rozprawa sądowa i postanowienie sądu.
Najczęściej zadawane pytania?
1. Jeżeli procedura zobowiązania do leczenia odwykowego nie jest tym samym co przymusowe leczenie, to na czym polega ograniczenie dobrowolności?
Sądowe zobowiązanie do leczenia zastępuje zgodę osoby zobowiązanej na poddanie się leczeniu i wprowadza tym samym wyjątek od zasady wyrażonej w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, mówiącej o tym, że do udzielenia świadczenia zdrowotnego, czyli do leczenia, potrzebna jest zgoda pacjenta. Mówiąc inaczej –wtedy, kiedy osoba zobowiązana do leczenia zgłosi się do placówki, to terapeuta czy lekarz nie musi jej pytać o zgodę na pozostanie w takiej placówce. Sądowe postanowienie oznacza także dla osoby zobowiązanej obowiązek poddania się leczeniu w wyznaczonym terminie, trybie i we wskazanej placówce, a jeśli zobowiązany nie stawi się na leczenie, lub nie będzie go kontynuował, to sąd może zarządzić doprowadzenie go przez organ policji.
2. Kiedy można uruchomić procedurę zobowiązania do leczenia odwykowego?
Aby zobowiązać daną osobę do leczenia odwykowego, muszą wystąpić jednocześnie zarówno uzależnienie od alkoholu, jak i jedna z przesłanek wskazanych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi:
1.Rozkład życia rodzinnego
2.Demoralizacja małoletnich
3.Uchylanie się od pracy
4. Systematyczne zakłócanie spokoju lub porządku publicznego
Oznacza to zatem, że samo stwierdzenie uzależnienia nie wystarczy, aby taką procedurę uruchomić. Musi wystąpić jeszcze przynajmniej jedno negatywne zachowanie spośród wymienionych powyżej. W innym przypadku nie ma podstaw do skierowania sprawy do sądu.
3. Kto może zainicjować procedurę i w jakiej formie?
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie wymienia podmiotów, które są uprawnione do złożenia zgłoszenia, dlatego zawiadomienie do GKRPA może złożyć zarówno osoba prywatna, jak i instytucja publiczna (np. policja, ośrodek pomocy społecznej, szkoła, a także zespół interdyscyplinarny ). Zatem każdy, kto ma uzasadnione podejrzenie, że dana osoba jest uzależniona oraz, że w związku z piciem dopuszcza się zachowań wymienionych w omawianych wyżej przesłankach, może zgłosić ten fakt do GKRPA. Oznacza to, że jeśli jesteś żoną lub mężem osoby uzależnionej, ale z jakichś względów obawiasz się osobistego uczestnictwa w procedurze, możesz poprosić o złożenie takiego wniosku np. pracownika socjalnego albo inną osobę lub instytucję, która będzie gotowa to uczynić i będzie dysponowała stosownymi informacjami na temat funkcjonowania osoby uzależnionej.
Ustawa nie określa formy składania wniosku, a to oznacza, że można taki wniosek złożyć na piśmie, jak i ustnie podczas rozmowy. W każdym z tych przypadków Gminna Komisja powinna sporządzić protokół. Jednak dla ułatwienia sprawy wskazane jest wypełnienie wniosku załączonego w zakładce internetowej GKRPA.
4. Jakie dowody powinnam/powinienem dostarczyć gminnej komisji?
Ustawa nie wskazuje, jakie informacje powinny zostać zawarte we wniosku o uruchomienie procedury. Jednak na pewno trzeba wskazać dane osoby, która składa takie zawiadomienie (wnioski anonimowe nie mogą być rozpatrywane, ponieważ nie stanowią dowodu dla sądu) oraz to, że wnioskodawca domaga się uruchomienia postępowania zmierzającego do zobowiązania do leczenia odwykowego.
Dla ułatwienia dalszego postępowania należy w uzasadnieniu zawiadomienia opisać, w jaki sposób picie osoby, względem której chcemy rozpocząć procedurę, negatywnie wpływa na rodzinę, dzieci czy zakłócanie porządku publicznego. Krótko mówiąc, należy wskazać okoliczności, które zgodnie z ustawą są wymagane, aby można było skierować sprawę do sądu, czyli uzależnienie od alkoholu (ostatecznie potwierdzają to biegli) oraz uzasadnić występowanie jednej z następującej konsekwencji: rozkład życia rodzinnego, demoralizacja małoletnich, uchylanie się od pracy lub systematyczne zakłócanie spokoju lub porządku publicznego.
W zawiadomieniu można też wskazać inne osoby, które będą mogły udzielić GKRPA, a potem ewentualnie sądowi, dodatkowych informacji potwierdzających opisaną przez wnioskodawcę sytuację. Należy jednak pamiętać, że Komisja nie może tych osób wzywać (ponieważ nie jest sądem), więc ich stawiennictwo na posiedzeniu Zespołu może być jedynie dobrowolne.
5. Kim są biegli wydający opinię w przedmiocie uzależnienia od alkoholu?
Opinię wydają wspólnie, po przeprowadzonych badaniach, lekarz psychiatra i psycholog albo lekarz psychiatra i specjalista psychoterapii uzależnień. Biegli ci znajdują się na liście biegłych powołanych przez prezes a sądu okręgowego. Fakt, że opinię wydaje dwóch biegłych jest wyrazem odpowiedzialności za diagnozę uzależnienia i jej konsekwencje dla osoby badanej. Nie można bowiem mieć wątpliwości, że osoba, wobec której sąd ma orzec zobowiązanie do leczenia, jest faktycznie uzależniona. Dlatego kontakt z osobą badaną muszą
mieć obaj biegli, a nie tylko jeden z nich (drugi niekiedy ogranicza się tylko do potwierdzenia wniosków zawartych w pierwszej opinii, co jest całkowicie niezgodne z przepisami). Kwestię opinii biegłych reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2007 roku w sprawie biegłych w przedmiocie uzależnienia od alkoholu.
6. A co jeśli osoba uzależniona nie stawi się na rozmowę motywacyjną do Komisji albo nie przyjdzie na rozmowę z biegłymi?
Niestawienie się na zaproszenie GKRPA nie wstrzymuje dalszego postępowania. Podobnie brak opinii biegłych nie oznacza, że Komisja kończy postępowanie i rezygnuje ze skierowania sprawy do sądu. Gminna Komisja będzie starała się spotkać z osobą uzależnioną, wysyłając do niej stosowne pisma, podobnie będzie starała się skierować ją na badanie przez biegłych, jednak stawiennictwo osoby zobowiązywanej i przeprowadzenie z nią rozmowy nie jest warunkiem koniecznym, aby skierować wniosek do sądu. Jeśli nie uda się zrealizować badania, Komisja dołączy do wniosku do sądu stosowną dokumentację (korespondencję, protokoły z posiedzeń), potwierdzającą podejmowane próby w celu skierowania klienta na badanie przez biegłych. Warto wiedzieć, że GKRPA nie może zastosować żadnego przymusu, np. nie może zwrócić się do policji, aby ta doprowadziła daną osobę na spotkanie z komisją albo na badanie przez biegłego. Wszelkie środki przymusu, np. dowiezienie do placówki odwykowej, mogą mieć miejsce dopiero po orzeczeniu zobowiązania do leczenia odwykowego i na wyraźne polecenie sądu.
7. Co mogę zrobić, żeby mąż/żona nie czytał(a) moich zeznań?
Komisja może odmówić pokazywania osobie zobowiązywanej zeznań złożonych przez wnioskodawcę, czy świadków, wtedy, kiedy ich ujawnienie mogłoby narazić te osoby na niebezpieczeństwo. Jeśli zatem czujesz się w jakiś sposób zagrożony/zagrożona, poinformuj o tym członków Komisji i poproś, aby w protokole rozmowy odnotowali informację o nieujawnianiu treści zgłoszenia.
Należy jednak pamiętać, że w sytuacji, kiedy sprawa trafi do sądu, zobowiązywany będzie miał pełny dostęp do materiałów postępowania.
8. Jakie uprawnienia mi przysługują, jako osobie, która złożyła zawiadomienie do GKRPA?
Ani osoba prywatna składająca zawiadomienie o konieczności podjęcia działań w ramach procedury, ani instytucja nie stają się stronami postępowania i nie przysługują im żadne prawa w tym względzie. Oznacza to m.in., że wnioskodawca nie będzie miał dostępu do gromadzonych materiałów postępowania i nie stanie się uczestnikiem postępowania sądowego, czyli np. nie będzie mógł składać w nim wniosków dowodowych ani wnosić apelacji od postanowienia sądu rejonowego (sądem drugiej instancji jest sąd okręgowy).
9. Jak wygląda postępowanie przed sądem?
Należy pamiętać, że uczestnikami postępowania sądowego są Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz osoba zobowiązywana. Sąd wyda postanowienie w przedmiocie zobowiązania do leczenia odwykowego po przeprowadzeniu rozprawy oraz wysłuchaniu osoby zobowiązywanej. Taka rozprawa musi odbyć się nie później niż po upływie miesiąca od daty złożenia wniosku przez GKRPA. Komisja przekazuje zebraną dokumentację wraz z opinią biegłych, jeśli badanie zostało zrealizowane. Może także wnioskować o wezwanie na rozprawę określonych świadków lub biegłych. Jeśli badanie przez biegłych nie zostało przeprowadzone, bo zobowiązywany nie zgłaszał się, sąd przed wydaniem postanowienia zarządza poddanie takiej osoby odpowiednim badaniom. Jeśli biegli nie ustalili jednoznacznie, czy osoba jest uzależniona, czy nie, sąd może zarządzić skierowanie takiej osoby na obserwację do zakładu lecznictwa odwykowego. Jeśli zobowiązany nie stawi się do placówki, sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie przez policję.
10. Co można zrobić w sytuacji, w której osoba zobowiązywana nie stawia się na rozprawę do sądu i nie ma usprawiedliwienia, np. zwolnienia lekarskiego?
W sytuacji nieusprawiedliwionego niestawienia się do sądu, sądowi przysługuje wydanie zarządzenia o przymusowym doprowadzeniu takiej osoby na rozprawę przez policję.
